ŞENER: “HEDEF ABD VE AFRIKA !”

TAV Havalimanları Holding’in CEO’su Sani Şener, ABD’nin havalimanı işletmelerinde eksik olduğunu belirterek, bu pazarda hızlı bir büyüme beklediklerini söyledi.

TAV’ın büyüme hedeflerini gerçekleştireceği,  ikinci önemli pazarı ise Afrika. TAV Afrika pazarına güçlü bir ortakla girmeye hazırlanıyor.

TAV Havalimanları Holding CEO’su Sani Şener, Bloomberg HT’de yayınlanan İş Dünyası Programı’na konuk oldu. Şener, Medine Havalimanı’na inşa ettikleri yeni terminalden ABD pazarına gelişmeleri değerlendirdi.

İlk çeyrek nasıl geçti?

Bu yılın ilk çeyreğini henüz açıklamadık. Ama genel olarak bütçeye bakıldığında geçen yıla paralel olarak gidiyor. Durumumuz iyi. Yolcu artışı yüzde 8. Biz de yüzde 8-10 arasında öngörmüştük. Gelirlerimiz de bu yönde artıyor.

Küresel olarak durum nasıl?

Dünyaya baktığımızda genel trend ülkedeki yolcu sayısının Gayri Safi Milli Hasılaları’nın (GSMH) iki katı artması. Ama Türkiye’de bu rakam daha fazla. Özel havayollarının devreye girmesi, THY’nin çok hızlı büyümesi, Ulaştırma Bakanlığı’nın yap-işlet-devret projeleri havacılığı uçurdu. Normalde Türkiye’de yüzde 2,9 GSMH büyümesi var. Havacılığın yüzde 6 büyümesi lazım. Ancak bizdeki rakam yüzde 10’un altına inmiyor. Küresel olarak bakarsak, Rus yolcuda düşüş yok. Ancak harcamasında bir düşüş yaşanıyor örneğin. Bölgesel olarak Ortadoğu’da karışıklık devam ediyor. Bu da karışıklığın olduğu ülkelerden gelen yolcuları etkiliyor.

Bu yıl hedefleriniz neler?

Havalimanında havacılık ve onun dışındaki gelirler var. Havacılık gelirleri regüle. Yani körük hizmetinden veya ayak bastıdan ne kadar para alacağınız belli. Ama bunun dışındaki gelirleriniz ise  yolcu sayısına göre paralel olarak artar. Bu işin ana motoru yolcu sayısı ve artışıdır. Biz yüzde 8-10 olarak bekliyoruz. Gelirimiz buna paralel artar. İkinci önemli konu istihdam. Örneğin 1 milyon yolcu artışı 3 bin ek istihdam oluşturur. Bunun bini havalimanında, bini şehirde ve kalan bini bağlantılı işlerde artar. İstanbul 2000 yılında 10 milyon yolcuya sahipti. Şimdi 56 milyon. Yani 46 milyon ek yolcunun getirdiği istihdamı hesaplayın.

Yolcu harcamaları ne durumda?

Bizim için yolcu davranışı çok önemli. Atatürk’te günde 150 bin yolcu geliyor. Yolcuyu izliyoruz. Örneğin Ruslar harcamayı düşürdü. Ancak Türk yolcu harcamaya devam ediyor. Bize yansıma olarak bir şey yok. Bizce küreselleşme aslında insanların ve ürünlerin hareketi.

Medine Havalimanı nasıl gidiyor? Süreç ne durumda?

Medine bizim için çok önemli. 2 yıldır havalimanını işletiyoruz. Bunun yanı sıra 1,2 milyar dolarlık bir yatırıma başladık. Pistleri onardık, yeni taksi yolu yaptık, Terminali inşa ettik. Bu pazar günü ilk yolcuyu alıyoruz. Bunlar deneme çalışmaları. Test edeceğiz. Ardından da resmi açılış olacak. Medine’nin çok güzel bir terminal binası var. Ortadoğu için örnek bir terminal. İstanbul’dan sonra ikinci büyük havalimanı olacak. Medine’deki yolcu sayısı şu an 4,5 milyon/yıl. Ama hedef 20 milyona kadar çıkacak. Şu an Medine’de ciddi bir otel yatırımı var. Yatak sayısı artıkça bu devam edecek.

Riga’da nasılsınız?

Riga’da önce yer hizmetleri, sonra duty free, yiyecek-içecek ihalesini aldık. Son aşaması ise özel yolcu salonları oldu. Biz servis hizmetlerinin büyümesine çok önem veriyoruz. Biz TAV olarak 14 havalimanına yatırım yaptık, işletiyoruz. Ama aslında biz 53 havalimanında varız. Ama IT, ama lounge ama duty free. Bu çok önemli bir yapı. Bu sizi küresel bir yapı haline getiriyor.

Atatürk Havalimanı’nda yatırımlarınıza devam ediyorsunuz. Nasıl bir gelişme var, neler yaptınız?

Havalimanında iki kule var. Biri havalimanı kontrol kulesi. Diğeri ise apron kontrol kulesi. Bunda DHMİ ve TAV birlikte operasyon yapıyor. Oturduk yeni bir program yazdık. Yüzde 20 oranında verimlilik yakaladık. Maksimum verimlilik ile operasyon yapıyoruz. Bir taraftan Atatürk Havalimanı’nda yatırım durmuyor. Örneğin eskiden 98 adet park yeri vardı. 43 adetlik daha park yeri alındı. Bu açıdan rahatladık. Atatürk Havalimanı’nda bir çok problem çözüldü. Yerimiz sıkıntılı ama sorunları verimlilik ile bunları çözüyoruz.

Pazardan ne bekliyorsunuz, bu yıl Türkiye’de yeni havalimanı ihalesi olacak mı?

Yurtiçinde bu yıl bir ihale öngörmüyorum. Türkiye tüm havalimanlarını yenilendi. Bir taraftan 3. Havalimanı devam ediyor. Yurtdışında baktığımız yerler Güneydoğu Asya, ABD… Amerika pazarına Houstan’la giriş yaptık. Duty Free ihalesini aldık. Sırada New York’ta La Guardia Havalimanı var. Şu an ilk ikideyiz. ABD’de ekonominin toparlanması ile birlikte ciddi bir pazar haline geliyor. Ancak ABD terminal işletmesinde biraz zayıf. Bu konuda ortaklarımız ile birlikte çözüm önerileri veriyoruz. ABD’den sonra hedefimiz Afrika. Örneğin THY 40 noktaya uçuyor. Biz THY ile çok iç içe çalışıyoruz. Örneğin biz Tiflis’i aldığımızda haftada 3 sefer yapıyordu. Şu an 32 sefer var. Keza Medine’de slotları da biz veriyoruz. THY’ye öncelik tanıyoruz. Afrika’da THY ile birlikte bakıyoruz. Sadece havalimanı alıp işletmek değil daha farklı yani yer hizmetlerinden işletmeye kadar farklı yönlerle girmek istiyoruz.

Havalimanı projeleri az. Ancak büyümeniz neyle olacak?

Katma değeri yüksek değerlerin üretilmesi çok önemli. Bu konuda önemli bir hükümet politikası var. Örneğin TAV’ın IT bilimi çok önemli. Bizde 180 yazılımcı çalışıyor, ciddi bir yazılım ihracatı gerçekleştiriyoruz. Belki bir çok havalimanında belki yokuz ama bizim yazılımımız orada koşuyor.

Üçüncü havalimanında olacak mısınız? Orası devreye girince Atatürk Havalimanı kapanacak mı?

Üçüncü Havalimanı açılınca biz Atatürk’ten çıkacağız. DHMİ, ihaleye çıkmadan önce anlaşma yaptı bizle. 2021’e kadar burada kontratımız var. Eğer öncesinde çıkılması gerekiyorsa, finansal fark ödenecek. İstanbul için tüm planlamamamız 2021’e göre. Şu anda bir sorun yok. Yeni havalimanı devreye girince, Atatürk Havalimanı’nın charter, özel jetler veya bakım amaçlı kullanılacağı düşünülüyor. 3. Havalimanı’nda olacak mısınız sorusuna gelince…  HAVAŞ ve TGS olacak. Ellerinde lisansları var. Hizmet pazarında ciddi bir birikimimi var. Örneğin TAV IT şirketimiz veya diğer şirketlerimiz için teklif istemeleri lazım. İsterlerse neden olmayalım?