KOTİL THY’NİN BÜYÜK HEDEFLERİNİ AÇIKLADI

Türk Hava Yolları Genel Müdürü Temel Kotil, milli şirketin gelecekteki  büyük hedeflerini Capital Dergisi’ne anlattı.

“10 YILDA  BÜYÜK İŞLER YAPTIK AMA DOYUMA ULAŞMADIK”

THY’nin dünya havacılık sektöründeki pazar payını artırmaya kararlı olduğunu söyleyen Kotil, “Hala işin başındayız. 10 yılda bu kadar büyük başarı sağlamış olsak bile ortada henüz doyuma gelmemiş bir şirket var” diye konuştu.

Kotil, yeni dönemde en önemli hedefin,  günlük sefer sayısını binlerden 2 binlere çıkarmak olduğunu söyledi. “İlk dükkanı açmak zordur, biz dükkanları açtık. Artık gerisi daha kolay olacak” diyen Kotil, işin zoru başardıklarını vurguladı.

İşte Capital Dergisi’nden Ayçe Tarcan Aksakal’a A’dan Z’ye bir çok konuda sorulara yanıt veren Temel Kotil’in röportajı:

Havacılık sektöründe pazar doydu mu?

Türkiye’de kesinlikle pazar doymadı. İç hatlardaki büyüme devam ediyor. Yüzde 10’un üzerindeki büyümenin devam edeceğini öngörüyoruz. Hala otobüsle seyahat eden çok yolcu var. Uçağa geçişin artması ve büyümenin devam etmesi söz konusu olacak.

Yurt dışında durum son durum nedir?

Uluslararası pazarlara baktığımızda Türkiye’ye ilginin azalmadığını görüyoruz. Transit olarak büyümede hiçbir azalma yok. Dünyada ciro büyüklüğünde ve koltuk kilometrede 13’üncüyûz. Yakında 12’nci oluruz. Uzun vadede de ilk 5’e gireriz. Pazar doyum eğrisine baktığımızda da pazarın doyuma gelmediği görülüyor. 2030’a kadar büyüme şansımız devam ediyor. Bugün yurtdışı yolcu sayısında dünyada 7’nci büyük havayoluyuz.

“FİNANSMANLARIMIZ ÇOK İYİ”

Dünyada ciroda ve koltuk kilometrede 13’üncüyüz dediniz. 10 yıl sonraki hedefiniz nedir?

Şimdi, Emirates bizim önümüzde. Büyümeye 1985’te başladı. Onu geçmek zor olabilir ama biz zoru seviyoruz. Önümüzde 3 tane de Çin menşeili havayolu var. Dolayısıyla 20-25 yıl sonra pazarda öngörülerimize göre bize 5’incilik düşüyor. Şu anda en yüksek Amerika ama 20 yıllık bir dönem konuşacak olursak, sıralama böyle olmayacak. İleriye dönük olarak istikrarlı ve yüksek oranda koltuk artışımız var. Finansmanlarımız çok iyi.

İç pazardaki rekabette hangi dinamikler öne çıkıyor? Fiyat mı, kalite mi, hız mı?

İç pazarda bizim iki önemli oyuncumuz var. Biri Türk Hava Yolları markası. Orada kalite öne çıkıyor. Atatürk ve Sabiha Gökçen havalimanlarından uçuyoruz. Ankara’da ise Anadolu Jet markasıyla uçuyoruz, çünkü bu markamızın Anadolu ile özdeşleşmesini istiyoruz. Anadolu Jet ekseninde maliyetleri ve bilet fiyatlarını minimize etme mantığıyla hareket ediyoruz. Sonuçta iç pazarda rekabette maliyet ve bilet fiyatları çok önemli.

Pazara yeni oyuncu girişleri bekliyor musunuz?

Pazarda yeterince oyuncu olduğunu düşünüyorum. Türk Hava Yollan ve diğer havayolu şirketleri bütün ihtiyacı sağlayabiliyor.

Peki küresel rekabette neler öne çıkıyor?

Network (ağ) kritik bir unsur… Yolcu bir yere gidecekse hemen internete bakıyor. Aktarma yapacağı yer, zaman, frekans derinliği, servis kalitesi, fiyat, güvenirlilik, uçuş sonrası servisler öne çıkıyor.

Yurtdışında en çok kimlerle rekabet ediyorsunuz?

En çok kendimizle… Sonuçta biz dünyadaki yolcuların yüzde 2’sini taşıyoruz. Yüzde 0,5 düzeyinden bu rakama geldik. Bu küçük bir rakam gibi geliyor. Ancak en büyük havayoluna da baktığımızda pazar payının yüzde 4,5 olduğunu görüyoruz.

Neden “En çok kendimizle rekabet ediyoruz” diyorsunuz?

Hiçbir havayoluyla kavgamız yok ama kendimizle sürekli kavga ediyoruz. Kendi ürünümüzü ne kadar iyileştirirsek, o kadar rekabet etmiş oluyoruz.

Bugün dünyada THY global rakipleri arasında kaçıncı sıraya yükseldi?

Son 10 yılda her bakımdan rakamların arttığını söyleyebiliriz. Dünyadaki diğer havayollarının seferleri dikkate alındığında yurtdışı uçuş noktasında birinciyiz. Yurtdışında 218 uçuş noktasıyla en çok ülkeye biz uçuyoruz. Ancak domestik uçuş noktaları da dahil edilince toplam network olarak hala dünyada 4’üncüyüz. Yurtiçi ve yurtdışında toplam 261 uçuş noktasına uçuyoruz.

DÜNYADA THY GİBİ BÜYÜYEN MARKA YOK

Önümüzdeki dönemde uçuş noktası olarak hedefiniz nedir?

Dünya sıralamasında önümüzde 3 Amerikan şirketi var. Önümüzdeki şirketlerin bizden büyük olması ABD’nin domestik pazarının çok büyük olmasından kaynaklanıyor. Ancak bu durum önümüzdeki dönemde değişecek. Asya’nın havacılıkta pazar payı gittikçe büyüyor. Kuzey Amerika’nınki ise küçülüyor.

Bu durum hangi faktörlerden kaynaklanıyor?

Bu durum eksen kaymasından kaynaklanıyor. Amerika ve Avrupa pazarları olgunlaşmış pazarlar. Asya ise gelişmesini tamamlıyor. Bu durumun bize çok büyük yararı var. Eğer transit gitmek istiyorsanız eksenin merkezine ne kadar yakınsanız o kadar erken evinize gidersiniz. Dolayısıyla biz şimdi yolcuları İstanbul’a getirip buradan gidecekleri yere götürdüğümüz zaman Frankfurt’a, Dubai’ye göre 2-3 saat daha erken evlerine götürüyoruz. Aslında Türkiye ve dolayısıyla uçuş merkezimiz olan İstanbul dünyanın merkezinde. Biz de bu coğrafi konumun sağladığı avantajı yaşıyoruz.

Türkiye’de havacılık sektörü her yıl ne kadar büyüyor?

Dünyada sektörün büyüme oranı ortalama yüzde 4. Türkiye’de yüzde 13 gibi bir büyüme söz konusu. Türk Hava Yolları özelinde ise büyüme yüzde 17 civarında. Tüm büyüme rakamlarının üzerindeyiz ve sürdürülebilir büyüme hedefimiz bu rakamın daha da artabileceğini gösteriyor.

Dünyada Türk Hava Yolları gibi hızlı büyüyen başka bir marka daha var mı?

Hayır, yok. Küçük şirket olup hızlı büyüyen olabilir, ancak bizim gibi 10 yıldan beri sürdürülebilir büyümeyi gerçekleştiren başka şirket yok. Ayrıca bu kadar önemli bir pazar payı kazanan da yok.

2015 hedefleriniz nedir?

Her yıl basamakları birer birer çıkarak buraya geldik. Basamakları hazmederek çıktığımız için şimdi çok sağlam duruyoruz, daha da iyi olacağız. 2015 sonunda toplam uçak sayımızın 293’e ulaşmasını planlıyoruz. 2015’te ayrıca yüzde 16 kapasite artışıyla yolcu doluluk oranımızın yüzde 80,3 olmasını bekliyoruz. Toplamda ise 63 milyon yolcu taşımayı hedefliyoaız. 2015’te ciro hedefimiz ise 12 milyar dolar.

“BİZİM MALİYETLERİMİZ ÇOK DÜŞÜK”

Bundan sonraki planınız nedir?

Biz network’ümüzü kurduk, işin zorunu bitirdik. Şimdi daha çok sefer koyuyoruz, frekansımızı artırıyoruz. İlk dükkanı açmak zordur. Biz dükkanları açtık, şimdi onlara daha çok mal gönderiyoruz. İlerisi daha kolay olacak.

Yeni girdiğiniz pazarlarda büyüme modeliniz nedir?

Yeni girdiğimiz pazarda haftada 3 seferle başlıyoruz, sonra sefer sayısını 7’ye çıkarıyoruz ve ardından 14’e çıkararak 4 kat büyüyoruz. Büyüme onun için katlanarak gidiyor. Biz devamlı hat açarak onu küçükten büyüterek yüksek büyüme oranlan yakalıyoruz. Her bir dükkan birbirini besliyor. Sonuçta biz hala işin başındayız. 10 yılda bu kadar büyük başarı sağlamış olsak bile ortada henüz doyuma gelmemiş bir şirket var.

Büyürken kârlılığı nasıl sağlıyorsunuz?

Çünkü maliyetlerimiz çok düşük, tasarruf etmek bizim için bir yaşam biçimi ve tüm ürün ve hizmetlerimize bunu yansıtıyoruz. Dolayısıyla uluslararası piyasaya nispetle çok ucuzuz. Türkiye içinde pahalı gözüküyoruz ama aslında ortalamada pahalı değiliz. Halen tam olarak değişmeyen bu kanaatin yakın dönemlerde değişeceğini düşünüyoruz.

Maliyetlerinizi nasıl daha düşük tutuyorsunuz? Verimliliği nasıl sağlıyorsunuz?

Çalışan başına yolcu sayısının gelişi her yıl yüzde 7 büyüyor. Bu da toplam giderleri 1 puan aşağı çekiyor. Bu yöndeki maliyetimiz, tüm ekibimizin verimli çalışmasıyla 10 yıldan beri her yıl 1 puan aşağı düşüyor. Tabii biz çalışanımızın da hakkını her zaman veriyoruz. Bunun yanı sıra uçaklarımız çok genç, onları verimli kullanarak giderlerimizi her yıl aşağı çekiyoruz. Bütün bu büyümeye ve kompleks yapıya rağmen giderlerimizi çok iyi yönetiyoruz. Şirket gerçekten sektördeki en verimli şirket.

Peki, yeni dönemde büyüme nereden gelecek?

Büyüme olağan hatların büyümesinden geliyor. Biz şimdi uçuş olarak dünyayı kapsadık. Bundan sonra bizim aynı noktalara daha çok sefer yapmamız gerekiyor. Diyelim Frankfurt’a günde 6 sefer yapıyoruz, Londra’ya 10 sefer yapıyoruz, Moskova’ya 6 sefer yapıyoruz. Bunlar frekans sayısı açısından çok büyük rakamlar. Bunlar Afrika’yı besleyecekse, Afrika’ya günde 1 sefer yapıyoruz. Gelen 1 yolcu 6 sefere kendini uyduruyor. Afrika’nın bir destinasyonu Etiyopya’da günde 2 sefere çıktığımız zaman 2 kat daha esneklik çıkıyor. Dolayısıyla seferler artınca, network’ün cazibesi kendini katlıyor.

Gelecekle ilgili çekinceleriniz var mı? Büyümenin önündeki engeller neler olabilir?

Aslında birçok şeyi güzel yapıyoruz. Suriye. Libya gibi dış .şartlar var. Ama çok can alıcı bir zarar vermiyorlar. Havaalanında alan, bizim için kısıtlayıcı oluyor. Çözüm olarak Sabiha Gökçen’e daha çok sefer koyuyoruz. Büyümeyi oraya kaydırıyoruz. Buradaki olan büyümeyi de yeni havaalanına taşıyacağız.

 

“FİYATLAR DÜŞEBİLİR AMA NE KADAR OLACAĞINI BİLEMEYİZ”

Havacılıkta en hızlı hangi pazar büyüyor?

Kesinlikle Afrika. 2023’te Afrika’ya bir sürü mega şehir gelecek. Biz de bu yüzden Afrika’ya bu kadar sefer koyuyoruz. Onlar mega olmadan oraya yerleşmeye çalışıyoruz. Mega olmadan yerleşmemiz bize ileride daha büyük fırsatlar yaratacak.

Enerji fiyatlarının düşmesi bilet fiyatlarını nasıl etkileyecek?

Hava yollarının yakıt giderleri yüzde 38-40 gibidir. Türkiye, dış hat yakıtını her zaman dünya piyasasından alır. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın 2003’teki politikası gereği iç hat yakıtımızı da dünya piyasasından alıyoruz. Tabii bu giderler şu anda neredeyse yarı yarıya düşmüş durumda. Tabii yakıt fiyatları düşünce giderimiz azaldığı için dolayısıyla fiyatlarımız da düşer.

Fiyatlar ne kadar düşer?

Fiyatlar düşebilir ama ne kadar olacağını bilemeyiz. Uçaklarımızı doldururuz, dolmazsa fiyat düşürürüz. Benim tahminime göre tüm sektörde bilet fiyatları yüzde 15-20 düşmeli. Yakıt fiyatlarında düşüş devam ederse böyle devam eder.

Önümüzdeki 10-20 yılda havacılıkta nasıl bir değişim bekliyorsunuz?

THY olarak 10-20 yıl sonrası için beklentimiz şu: Asya’da daha çok uçuş olacağı için herkes oraya yoğunlaşacak. Biz de öncelik olarak oraya yoğunlaştık. Afrika da büyüyeceği için yoğunlaşacak, biz de yoğunlaştık. Ne kadar önce giderseniz, o kadar kendinize yer tutmuş olursunuz. Afrika’da en iyi havayolu biz olduğumuz için Afrika ile birlikte bundan biz de yararlanmış olacağız. Trendler bunlar. Bir de İstanbul dünyada en cazibeli şehir olacak. Herkes buradan transit yapacağı ve şehre geleceği için bilet fiyatları düşecek. Dünyada bir şehre seyahat etmek istiyorsanız, aklınıza İstanbul gelecek.

Son olarak, 10 yıl sonra nasıl bir pazar, nasıl bir Türk Hava Yolları göreceğiz?

THY’nin 10 yıl sonrasını şu rakamlarla özetlemek istiyorum; 120 milyon yolca, 24 milyar dolar ciro, 450’den fazla uçak.

THY’NİN 2015 YILI BÜYÜME PLANI: “YATIRIMA DEVAM”

Bizim yıldan yıla uçakların genişliğine ve büyüklüğüne bağlı olarak 1 -2 milyar TL yatırımımız oluyor. Bunlar devam edecek.

2015 İÇİN PLANLAR

Uçak için 2 milyar doların üzerinde bir finansman sağlanacak. 30’Un üzerinde uçak alınacak. Teknikle ilgili yatırımlarımız devam edecek. Teknik, Türk Hava Yolları ve diğerlerine daha çok hizmet verecek. TGS diye bir diğer şirketimiz var. Daha çok Türk Hava Yolları ekseninde çalışıyor. Onun da daha fazla iş yapmasını bekliyoruz. Do&Co çok iyi gidiyor, ileriye dönük olarak onun da daha fazla hizmet vermesini bekliyoruz. Bunların gider merkezinden gelir merkezine dönüşmesini bekliyoruz.

YENİ HATLAR

2015 içinde San Francisco’yu, Taipe’yi ve Manila’yı açıyoruz. Biz global bir network taşıyıcısıyız, açtığımız her nokta da uçuş ağımızı daha zenginleştirip bizi güçlendiriyor. Her yeni şehri eklediğimiz zaman network’ümüzdeki diğer şehirler üzerinden yolcu desteği alıyoruz.

İÇ PAZAR HEDEFLERİ

Hakkari, Ordu ve Giresun havaalanlarını bekliyoruz. Yeni bir havaalanı açıldığı zaman biz hemen uçuşlarımızı başlatıyoruz.

’’SATIN ALMA YOK” BÖYLE KARAR YOK

Şu anda yönetimde satın almayla ilgili bir karar yok. Ancak yine de bir yorum yapmam gerekirse biz şu anda uçtuğumuz nokta sayısında dünyada birinciyiz. Günde bin 200 gibi bir sefer sayımız var.

ORGANİK BÜYÜME

Normalde bizim gibi bir havayolunun günde 2 bin sefer yapması lazım. Bu nedenle önceliğimiz daha çok sefer yapmak. Bunun için de organik büyüme gerekiyor. Bu nedenle bir satın alma bizim için şu an çok mantıklı değil.

SEFER SAYISI ARTACAK

Bizim elimizde dünya pazarının yüzde 2’si var. Ancak biz bunu daha da artırmakta kararlıyız. Biz en çok havalimanına uçuyoruz ama halen birinci değiliz, 2 bin seferi bugün yapmamız gerekiyor. 10 yıldır kapasite problemimiz yok. Çünkü kurduğumuz ağ çok güçlü ve daha fazlasını istiyor.

“TALEP ARTINCA FİYATLAR UCUZLAYACAK”

İSTANBUL AVANTAJLI

Avrupa’yı Ortadoğu’ya bağlarsanız yolunuz yüzde 6 uzuyor. Maliyet de yüzde 6 artmış oluyor. İstanbul’a yolcuyu getirip İstanbul’dan herhangi bir noktaya devam ettirdiğiniz zaman ucuz oluyor. Frankfurt’a ya da Paris’e getirip dağıtırsan pahalı oluyor. Dünya trafiğinin ağırlıklı payına sadece 3 saat mesafeyle nüfuz edebiliyoruz.

ARADAKİ FARK YÜZDE 15

Dolayısıyla diğer havayollarının sadece geniş gövdeli uçaklarla kurabileceği hub&spoke (topla&dağıt) sistemini dar gövdeli uçaklarımızla kurabiliyoruz. Bu korkunç bir avantaj. Diğer havayollarına göre coğrafi konumumuz bize yüzde 15 avantaj sağlıyor. Onun için diyoruz ki İstanbul dünyanın doğal olarak merkezidir.

İSTANBUL’A YENİ HAVALİMANI

Yeni havalimanıyla birlikte İstanbul doğal bir merkez olacak. Ancak önemli olan sadece Türk Hava Yolları’nın değil, başka havayollarının da İstanbul’a gelmesi, bu durum şehre turistik olarak büyük avantaj sağlayacak. Bilet fiyatları da doğal olarak düşecek.

 “KRİZ TECRÜBEMİZ VAR “2009’DA ETKİLENMEDİK”

Bilet fiyatı düşüşleri kârımızı etkilemez. 2009 yılındaki ekonomik krizden dolayı yakıt tiyatları düştüğünde biz yine operasyonel kârda 6’ncıydık. Uçaklarımız yeni olduğu için o zaman iyi idare etmiştik. Herhangi bir dış etkinin değişmesini çok iyi yönetebiliyoruz.

“ESNEK YAPIMIZ VAR”

Krizleri çok iyi yönetmemizin nedeni yeni filoya sahip olmamızdan, maliyet tasarrufundan, çok çalışma ve işimizi çok sevmemizden kaynaklanıyor. Ayrıca çok esnek bir yapımız var. Büyüdüğümüz için personel politikasında verimliliği çok iyi yönetebiliyoruz. Bütün yazılımlarımız yeni. Bunların hepsini koyduğumuzda çok daha kıvrak davranabiliyoruz.

“KÂR EDİYORUZ”

Yakıt fiyatlarının düşmesi karma bir etki yapıyor. Şu anda Euro’nun zayıf olması Avrupalı havayolu şirketlerini bayağı etkiledi. Ancak her şirketin doğal bir büyüklüğü var, ondan daha fazla büyürsen kâr edemezsin. Biz doğal büyüklüğümüzde olmadığımız için kâr edebiliyoruz.