THY’NİN ‘BAŞAK’ I ÇÖLDE KURUYOR…

Dünyanın en büyük uçak mezarlığı olan ve binlerce kullanılmayan uçağa ev sahipliği yapan ABD’nin Arizona eyaletindeki ‘Uzay Bakım ve Yenileme Grup’ adlı merkezde, THY tarafından 1985 yılında hurdaya ayrılan Boeing 707-321B tipi “Başak” adlı uçak kaderini bekliyor.

Aslında havacılık tarihimizi yaşatmak adına bir müzede korunması gereken “Başak” güneş altında kavrularak her geçen yıl biraz daha eskiyor. 

HIZLI HIZLI GİDEN JETLER BU MEZARDA BİR GARİP VAR !

49 yıllık Başak adlı uçağa temizleme aracı çarpmış ve arka kapı hasar görmüştü. Uçağa takılmak istenilen kapı uyum sağlamayınca ‘Başak’ seferden çekilmişti.

1965 üretimli Boeing 707-321B tipi Başak adlı uçak ilk olarak Pan Am adına uçuşlara başladı. 1978 yılında ise THY’ye kiralanarak TC-JBS kuyruk tescili aldı. Uçak 1985 yılına kadar THY filosunda uçtu. 1985 yılında ise hurdaya ayrılıp, uçak gemiyle ABD’ye götürüldü. Szabo Gabor adlı bir fotoğrafçı tarafından fotoğraflanan uçağa, 1979 yılında temizleme aracı çarptı. Kazada arka kapı hasar gördü. Bunun üzerine hasarlı kapı çıkartılıp, yerine Lufthansa’nın kapısı takıldı. Ancak kapı uyum sağlamadı ve uçak seferden çekildi.

FİLM SETLERİNE EV SAHİPLİĞİ YAPIYOR

ABD Hava Kuvvetleri uçakları, füze depolama ve bakım tesisi, Arizona Tucson üzerinde 1946 yılında faaliyete geçti. Son dönemde ise tüm sivil ve askeri uçuş ömürlerini tamamlamış uçakların konuşlandırılma merkezi haline geldi. İkinci Dünya Savaşı ile Soğuk Savaş döneminden uçuş ömrünü tamamlamış askeri uçaklar ile sivil uçaklar da Tuscon’a getirildi.

1980’li yıllarda Havacılık Bakım ve Yenileme Merkezi (AMARC) adını alan dev uçak merkezi, 7 yıl önce ise Uzay Bakım ve Yenileme Grup olarak hizmete devam etmeye başladı. Uçaklar dört ana kategoriye ayrılarak konuşlandırılıyor. Birinci grupta uçaklar ileride kullanılmak üzere bozulmadan tutuluyor. İkinci gruptaki uçakların ise yedek parçaları kullanılıyor. Üçüncü grupta bulunan uçaklar ise kısa vadeli uçuşlar için sağlam tutuluyor. Dördüncü gruptaki uçaklar da bütün ya da parçalar halinde satılıyor.

DEV ARAZİDE BİR GARİP MEZAR !

2 bin 600 dönümlük arazinin seçilmesinin nedeni ise düşük nem, seyrek yağış, alkali toprak ve yüksek irtifada pas ile korozyon azaltıcı havaya sahip olması. Tucson’un kurak iklim ve alkali toprağı uçağın depolanması ve korunması için ideal bir yer olarak ifade ediliyor. Binlerce uçağın bulunduğu merkez, bir çok film ve televizyon yapımlarında set olarak da kullanıldı. En son olarak Transformers: Yenilenlerin İntikamı oldu adlı filmde de merke film seti olarak kullanıldı.

TÜRKİYE’DE DURUM NASIL ?

Türkiye’de henüz Amerika’daki gibi bir uçak mezarlığı yok. Atatürk Havalimanı’nda, ‘hacizli veya uçuş özelliğini yitirmiş’ olduğu için park yerlerini işgal eden 20’nin üzerinde uçak bulunuyor. Ayrıca kaza yapan 15’e yakın özel veya eğitim uçağı da, Genel Havacılık Terminali’nin yer aldığı Batı 4 Apronu’nda bekliyor. DHMİ, hurdaya çıkan uçakların havalimanından uzaklaştırılması amacıyla şirketleri sürekli uyarıyor.
Ancak, bu uyarılar özellikle devam eden davalar yüzünden sonuçsuz kalıyor. Yakın geçmişte TBMM gündemine de taşınan hurda uçakların parçalanıp havalimanı dışına çıkarılması işlemi, çoğu zaman gümrük mevzuatı engeline takılıyor. Parçalanan uçağın, bürokrasi yüzünden havalimanı dışına çıkarılması da uzun zaman alıyor.

HURDA UÇAKLARIN AKIBETİ NE OLUYOR ?

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’ndan, öncelikle uçamayacak durumda bulunan uçakların işleticileri tarafından parçalanarak bulundukları yerlerden kaldırılması için şirketlere talimat gönderilmesini talep eden kurum, verilecek sürede kaldırılmayan veya işleticisine ulaşılamayan uçakların, DHMİ tarafından kaldırılması veya icra yoluyla satışlarının yapılması yönünde karar alınmasını bekliyor.

Seferden çekilen hacizli uçaklar, uzun yıllar havalimanının bir köşesinde bekletildiğinden tamamen hurdaya çıkıyor. Motor, iniş takımı ve kanattaki hareketli parçalar bakımı yapıldıktan sonra yüksek fiyata satılıyor. Kullanılacak parça ve kabloların hurdaya çıkan uçaktan sökülmesinin ardından kesilme işlemi gerçekleştiriliyor. Plazma adı verilen özel aletle gövde ve kanatlar kesilerek uçaktaki alüminyum ortaya çıkarılıyor. Hurdacılar tarafından alınarak eritilen alüminyum daha sonra ağırlıklı olarak kapı ve çerçevelerin yapımında kullanılıyor.

“Havacılık otoriteleri en azından, Arizona Çölü’ndeki uçak mezarlığında çürüyen THY’nin “Başak” adlı uçağı gibi tarihi değerlerin korunabileceği büyük bir havacılık müzesi kurulmasını istiyor.”

APRON24.COM/ÖZEL