TRAFİK ARTIYOR KONTROLÖR SAYISI ARTMIYOR !

Türk Hava Yolları’nın Milano-İstanbul seferini yapan Airbus 320 tipi uçağının geçtiğimiz hafta tehlike atlatması sırasında olayı başarıyla yöneten, pilotların yerdeki gözü kulağı olan hava trafik kontrolörünün soğukkanlı olması ve anında karar verme yeteneği dikkat çekti.

Dünyanın en zor ve en stresli mesleklerinden biri olan uçakları yönlendiren hava trafik kontrolörlerinin en ufak bir hatası veya dikkatsizliği büyük facialara yol açabilir. Türkiye Hava Trafik Kontrolörleri Derneği (TATCA) Başkanı Selim Ergun Lak,”Personel ihtiyacımız ciddi anlamda var. Hava trafik kontrolörü sayısı yeterli değil. Mevcut trafik her sene yüzde 10-12 artıyor ama hava trafik kontrolörü bu oranda artmıyor” dedi.

Türkiye genelinde pilotların yerdeki gözü kulağı olan hava trafik kontrolörleri bin 300 kişi ve günlük ortalama 4 bin 500 uçak trafiği düzenliyorlar. Hava trafik kontrolörlüğü; hızlı ve doğru planlama yapmayı, anında karar alma ve uygulamayı, iyi analiz yapmayı ve yoğun strese dayanıklılığı gerektiren bir meslek grubu.Türk Hava Yolları’nın geçtiğimiz hafta tehlike atlatan Milano-İstanbul seferini yapan Airbus 320 tipi uçağının yere inip, itfaiye ekiplerinin müdahale etmesine kadar geçen sürede anlık yapılması gerekenleri büyük bir dikkat ve soğukkanlılık içinde sağlamak adına Atatürk Havalimanı Hava Trafik Kontrol Merkezi’nde görev yapan hava trafik kontrolörü büyük çaba harcamıştı.

SANİYELER ÖNEMLİ !

Saniyelerin önemli olduğu olağanüstü durumlarda anında karar verme yeteneğine sahip olan hava trafik kontrolörü tehlike içindeki THY’nin Milano İstanbul seferini yapan uçağının güvenli inebilmesi için tüm hazırlıkları yapması, uçağın güvenli inişi için başta diğer uçuş trafiklerini durdurması, soğukkanlılığı, kendinden emin tavırları ses kayıtlarına da yansımıştı. Yine bir pistin kaza nedeniyle kapalı olması sonucu alt üst olan uçuş trafiğini de düzenlemek için kontrolörler yoğun çaba harcamıştı. Onlar ufak bir hatanın dahi faciayla sonuçlanabilecek kritik bir mesleği yapmasıyla bu işin “pardon”u yok dedirtiyor. Uçak yolcularının hayatı, uluslararası literaturde  ATCO (Air Trafic Controller) olarak adlandırılan hava trafik kontrolörlerinin adeta iki dudağı arasında.

TÜM AŞAMALARI YÖNETİYORLAR

Hava Trafik Kontrolörleri, hava araçlarının, bir noktadan başka bir noktaya gerçekleştirdikleri uçuşlarının emniyetli olarak gerçekleşmesi için tüm aşamalarını yöneten, hava araçlarının havadaki ve havalimanındaki trafiğinin emniyetli, düzenli, hızlı bir şekilde akışını sağlayan dünyanın en zor ve en stresli meslek gruplardan biri.Pilotlar kontrolörlerin verdiği talimatlara uyması zorunlu.Pilot, uçağın motor çalıştırmasından kalkışına, hava koridorundaki uçuşundan tırmanacağı uçuş seviyesine, muhafaza etmesi gereken hızdan alçalmasına, gideceği havalimanındaki inişinden park yerine kadar hava trafik kontrolörlerinden izin ve talimat almak zorunda. Bir hava trafik kontrolörü aynı anda bazen 10 bazen 25-30 uçaktan sorumlu olabiliyor.

TÜRKİYE’DE BİN 300 KONTROLÖR VAR

Türkiye genelinde bin 300 hava trafik kontrolörü var ve günde 4 bin 500 uçuş trafiğini düzenliyorlar. İstanbul’da da günlük 2 bin 500 civarı bir uçak trafiği var. İstanbul’da hava trafik kontrolörü sayısı 200 kişi. 90 radarcı, 55 kule kontrolörü var. Atatürk Havalimanı’nda sabah 08:30 ile 20:00 arasındaki bir vardiyada çalışan kontrolör sayısı ortalama 35 kişi…Kontrolörler 12 saatte iki saat dinlenip iki saat çalışma şeklinde görev yapıyorlar. Atatürk Havalimanı’nda sadece iniş kalkış yapan günde 1300 uçak trafiği var.

“SOĞUKKANLI VE ANİ DÜŞENEBİLECEK YETENEĞİN OLMASI LAZIM”

Türkiye Hava Trafik Kontrolörleri Derneği (TATCA) Başkanı Selim Ergun Lak,”Kontrolör alınırken önce bilgisine bakılıyor.Örneğin çok iyi koşucu olabilirsin ama futbolcu olamazsın.Bilgin vardır ama bu işe karşı bir soğukkanlı ve ani düşünebilecek bir yeteneğin yoksa kontrolörlük yapamazsın. En iyi okulu da bitirebilirsin ama bu senin hava trafik kontrolörü olacağın anlamına gelmez. Son zamanlarda gelen arkadaşların çoğu iyi okulların iyi bölümlerinden mezun olmuş ve kendilerini iyi yetiştirmişler artı hava trafik kontrolörlerinin yetenek sınavını da başarıyla gerçekleştirmişlerdir” dedi.

“CİDDİ ANLAMDA KONTROLÖRE İHTİYAÇ VAR”

22 yıllık kontrolör olan Türkiye Hava Trafik Kontrolörleri Derneği (TATCA) Başkanı Selim Ergun Lak, “Personel ihtiyacımız ciddi anlamda var.Hava trafik kontrolörü sayısı yeterli değil. Mevcut trafik her sene yüzde 10-12 artıyor ama hava trafik kontrolörü bu oranda artmıyor hem İstanbul hem Ankara için…Her yıl 80 ile 90 kişi aramıza katılıyor ama hava trafiği daha hızlı artıyor. Hava trafiği artışına paralel olarak kontrolör sayısının da artması lazım. Kontrolör başına kaç trafik düşmesi gerektiği teknik bir analizle değerlendirilip simülasyon yapılıp bulunması, kontrolör ihtiyacını karşılayacak şekilde desteklenmesi ve kontrolör alınması lazım.Trafik sayısıyla orantılı olarak kontrolör sayısının olması gerekiyor. Kontrolörlerin dinlenme sürelerinde kendilerini yeni boarda hazırlayacak sosyal alanları olması gerekiyor. İki saat dinlenme süresinde verilecek sosyal imkanlarla kendimizi yenilememiz lazım ki dingin bir kafayla o board’u alabilelim. Türkiye genelinde arkadaşların dinlenme sürelerinde kendilerini yenileme adına sosyal ortamları ihtiyacı vardır” diye konuştu.

HAVA TRAFİK KONTROLÖRÜ NASIL OLUNUR ?

Hava trafik kontrolörleri iki kaynaktan geliyor. Birincisi Eskişehir Anadolu Üniversitesi Havacılık ve Uzay Bilimleri’nin Hava Trafik Kontrol bölümünden gelen var. 5 sene bir eğitim aldıktan sonra 1.5-2 yıl asistan kontrol olarak çalışıyorlar. Ondan sonra tekrar bir sınava giriyorlar. O sınavda başarılı olurlarsa board başı, teorik bilgi de dahil yine bir sınava daha giriyorlar. Başarılı olurlarsa tek başına board’ta oturmaya hak kazanıyorlar. Ayrıca üniversitelerin lisans böümünden mezun olanlar KPSS’ye giriyorlar.90-95 gibi yüksek notlar alan bu kişiler yetenek sınavına tabi tutuluyor. O sınavda başarılı olanlar temel hava trafik kursu görmeye hak kazanıyorlar 15 ay gibi bir süre ve Eskişehir mezunlarının geçtiği süreçten geçiyorlar.

Gökhan ARTAN-HABERTÜRK